Przygotowanie

Wcześniej sprawdź, czy można odtwarzać filmy i słyszeć dźwięk.

Przebieg: The Cookie Thief (Złodziej ciasteczek)

• Krok 1 Krótko opowiedz grupie o tytule, długości i reżyserce filmu, ale nie o jego treści. Poproś uczestników i uczestniczki o uważne obejrzenie filmu. Daj im znać, że w filmie zostanie wypowiedzianych kilka angielskich słów i że w razie potrzeby zostaną one przetłumaczone.
• Krok 2 Pokaż film. Przerwij go w minucie 06:00 (tj. w momencie, gdy zostało zjedzone ostatnie ciasteczko, a kobieta idzie na swój lot) i poproś uczestników i uczestniczki o krótkie opisanie tego, co do tej pory zaobserwowali. Następnie zapytaj, jakie przypuszczenia co do dalszego przebiegu filmu mają uczestnicy i uczestniczki. Zanotuj te przypuszczenia na flipcharcie, nie komentując ich.
• Krok 3 Potem odtwórz film do końca.

Działania następcze

Celem analizy jest uświadomienie uczestnikom i uczestniczkom, w jaki sposób stereotypy i uprzedzenia wpływają na założenia, postawy i zachowania oraz połączenie tych refleksji z doświadczeniami i przemyśleniami z życia codziennego, w którym zdarzyły się im podobne sytuacje: albo jako ofiarom pochopnych osądów i założeń, albo gdy sami dokonali pochopnego osądu o osobie, który nie był prawdziwy.

Zacznij od poproszenia uczestników i uczestniczki o krótkie podsumowanie filmu. Następnie zadaj uczestnikom i uczestniczkom na przykład następujące pytania i zrób (ewentualnie) na flipcharcie notatki z odpowiedziami na ostatnie pytania:

• Jesteście zdziwieni puentą/zakończenie?
• Podejrzewaliście/podejrzewałyście, że ten film będzie miał takie zakończenie?
• Jakie jest tło tego nieporozumienia ze strony kobiety?
• Czy to nieporozumienie ma coś wspólnego z obrazami, które w międzyczasie zaświtały w głowie kobiety?
• Cóż to są za obrazy? Jak te obrazy pokazują tego mężczyznę? Jak on się zachowuje w rzeczywistości?
• Czy możemy nazwać te obrazy uprzedzeniami?
• Jakie przykłady z jej życia codziennego, na które wpływ miały pewne uprzedzenia, przychodzą wam do głowy?
• Czy możecie sobie wyobrazić sytuacje, w których sami/same zostaliście dotknięci/zostałyście dotknięte takimi uprzedzeniami?
• Czy przychodzą wam do głowy sytuacje, w których na podstawie uprzedzeń sami/same potraktowaliście/potraktowałyście innych ludzi w sposób nieuzasadniony?
• Jak sobie z tym poradzimy? Co możemy zrobić, aby nasze „obrazy w naszych głowach” nie prowadziły do nieuzasadnionych założeń, działań i dyskryminacji?

Informacje o filmie krótkometrażowym "Cookie Thief"

• Scenariusz i reżyseria: Korinna Sehringer
• Na podstawie historii „The Cookie Thief” Valerie Cox.
• Szwajcaria 1998
• Języki: niemiecki, kilka angielskich słów
• Długość filmu: 8 minut
• Wykonawcy i wykonawczynie: Isabelle Stoffel („Młoda kobieta”), Seyfi Oelmez („Turek”), Roland Thomet („Przyjaciel”)
• Nagrody: Najlepszy film, Festiwal Filmowy Flagstaff/Arizona; Tim Seyfi Oelmez, Nagroda dla Najlepszego Aktora 2001, Międzynarodowy Festiwal Filmowy Badalona/Hiszpania

Krótki opis filmu

Młoda kobieta żegna się ze swoim chłopakiem przed szwajcarskim lotniskiem, aby polecieć do Stambułu. Ale już w drodze do budynku lotniska wydaje się być zdenerwowana. To napięcie wzrasta, gdy zauważa, że jej samolot jest opóźniony. W kiosku kupuje magazyn "GEO" o Turcji i pudełko ciasteczek "Butterherzli" i udaje się do poczekalni.

Siedzący obok niej obcy mężczyzna zaczyna nagle wybierać ciasteczka z leżącego obok niej pudełka. W jej fantazjach pojawiają się obrazy, które ukazują nieznajomego jako natrętnego, podstępnego lubieżnika i podrywacza kobiet, jako kradnącego złoczyńcę, jako groźnego gangstera, a w końcu nawet jako pozbawionego skrupułów mordercę.

Broni się, również dalej chrupiąc ciasteczka. Obcy, wyglądający jak obcokrajowiec mężczyzna nadal się częstuje i na dodatek uśmiecha się do kobiety zachęcająco. Poirytowana jego bezczelnym zachowaniem staje się coraz bardziej zdezorientowana, na wpół zirytowana jego nieprzyzwoitymi, bezczelnymi wybrykami, ale także zafascynowana jego niestrudzonym uśmiechem.

Dochodzi do pojedynku na jedzenie. Oboje częstują się coraz bardziej bezwstydnie. W końcu nieznajomy chwyta ostatnie "Butterherzli", a kobieta wykończona nerwowo opuszcza pomieszczenie, by udać się do swojego samolotu.

Przed kontrolą paszportową grzebie w swojej torebce, szukając paszportu i znajduje własne pudełko ciasteczek, nietknięte i zapakowane. Powoli zaczyna rozumieć: pudełko z ciasteczkami w poczekalni wcale nie należało do niej, lecz do tego obcego człowieka. Szybko wraca, aby przeprosić, ale na małym stoliku leży tylko zmięte puste pudełko, obiekt jej wstydliwego nieporozumienia. Mężczyzny już nie ma.

Z materiałów towarzyszących do DVD Respekt statt Rassismus – Vorurteile überwinden, Diskriminierung vermeiden, Menschenrechte fördern, Fachstelle Filme für eine Welt/Bildungsstelle der AG Hilfswerke, Szwajcaria (2004).

Przebieg: Wyjście w prawo

• Krok 1 Krótko opowiedz grupie o tytule, długości i reżyserze filmu, ale nie o jego treści. Poproś uczestników i uczestniczki o uważne obejrzenie filmu.
• Krok 2 Pokaż film. Przerwij go w minucie 03:55 (tj. w momencie, gdy pasażer czytający gazetę wstaje i odkłada swoją gazetę na bok) i poproś uczestników i uczestniczki o krótkie opisanie tego, co zaobserwowali do tej pory. Następnie zapytaj, jakie przypuszczenia uczestnicy i uczestniczki mają co do dalszej części filmu. Zanotuj przypuszczenia na flipcharcie, ale ich nie komentuj.
• Krok 3 Potem odtwórz film do końca.

Działania następcze

Refleksja dotyczy przede wszystkim podjęcia tematyki atrybutów rasistowskich i odwagi cywilnej. Zwłaszcza ludzie czarnoskórzy są w naszym społeczeństwie zbyt szybko i bezzasadnie oskarżani o zachowania przestępcze. A ludzie biali, którzy w milczeniu przyjmują te oskarżenia i obelgi, popierają rasizm, nie interweniując.

Zacznij od poproszenia uczestników i uczestniczek o krótkie podsumowanie filmu. Następnie zadaj uczestnikom i uczestniczkom na przykład następujące pytania i zapisz w punktach notatki na flipcharcie w kontekście odpowiedzi na ostatnie pytania:

• Czy to zakończenie was zaskakuje?
• Co jest przyczyną tych rasistowskich inwektyw?
• Jakie atrybuty ten głośny mężczyzna przypisuje ciemnoskóremu człowiekowi?
• Co robią inni pasażerowie/inne pasażerki w autobusie?
• Jak zachowuje się pasażer wykazujący się odwagą cywilną?
• Co jeszcze mogło doprowadzić do deeskalacji tej sytuacji?
• Czy przychodzą wam do głowy sytuacje, w których sami/same zostaliście dotknięci/zostałyście dotknięte takimi uprzedzeniami?
• Czy przychodzą wam do głowy sytuacje, w których w oparciu o uprzedzenia sami/same potraktowaliście/potraktowałyście innych ludzi w sposób nieuzasadniony?
• Co możemy zrobić, aby nasze „obrazy w głowach” nie prowadziły do nieuzasadnionych założeń, działań i dyskryminacji?

Informacje o krótkim filmie „Wyjście w prawo”

• Tytuł: Wyjście w prawo
• Reżyseria: Rupert Höller, Bernhard Wenger
• Firma produkcyjna: Novovesky Mathias
• Kraje produkcji: AUT
• Język oryginału: niemiecki
• Rok publikacji: 2015
• Długość: 6 minut

Krótki opis filmu

Odwrócić wzrok czy interweniować? Zatłoczony autobus miejski. Wśród pasażerów jest człowiek o ciemnym kolorze skóry. Kiedy podczas podróży człowiek ten zostaje zaatakowany bez żadnego powodu na tle rasistowskim przez innego pasażera, jest tylko jeden pasażer, który nie ignoruje sytuacji jak wszyscy inni. W końcu sytuacja zdaje się eskalować.