2.2 Η νομική κατάσταση στην ΕΕ
H νομική βάση για μια ΕΕ χωρίς διακρίσεις είναι δεδομένη. Το άρθρο 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα περιλαμβάνει την απαγόρευση των διακρίσεων:
Όλες οι χώρες της ΕΕ έχουν επικυρώσει αυτήν τη σύμβαση και είναι δεσμευτική.
Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιέχει επίσης αυτό το άρθρο κατά των διακρίσεων (Κεφάλαιο 3, άρθρο 21). Ο Χάρτης δεν αποτελεί μέρος της Συνταγματικής Συνθήκης της ΕΕ, αλλά έγινε δεσμευτικός για όλα τα κράτη, εκτός από τη Μεγάλη Βρετανία και την Πολωνία, όταν η Συνθήκη της Λισαβόνας τέθηκε σε ισχύ το 2009.
Οι κυβερνήσεις, τα κοινοβούλια και τα δικαστήρια σε κάθε κράτος είναι πρωτίστως υπεύθυνα για την προστασία των δικαιωμάτων που ορίζονται στη Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Επιπλέον, πολλές χώρες έχουν το λεγόμενο νόμο κατά των διακρίσεων ή την ίση μεταχείριση, όπως η Γερμανία, η Ελλάδα κλπ.
"Αυτό προκύπτει από το άρθρο 4 του Συντάγματος που ορίζει ότι οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου και έχουν ίσες υποχρεώσεις και δικαιώματα και από το νόμο Ν. 3304/2005 για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης..
§ 1: Ο στόχος του νόμου είναι να αποτρέψει ή να εξαλείψει τις διακρίσεις και τις βλάβες (που μπορεί να υποστεί κάποιος) λόγω της φυλής ή λόγω εθνικής καταγωγής, του φύλου, της θρησκείας ή των πεποιθήσεων, της αναπηρίας, της ηλικίας ή της σεξουαλικής ταυτότητας. "
Σε πολλές χώρες της ΕΕ, οι τοπικές μειονότητες όπως οι Σίντι και οι Ρομά (π.χ. στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία) και οι Κροάτες του Burgerland (στην Αυστρία) είναι στο επίκεντρο των νόμων περί ίσης μεταχείρισης.
Τα ακόλουθα έγγραφα που εφαρμόζει ο ΟΗΕ δεν είναι νομικά δεσμευτικά, αλλά χρησιμοποιούνται ως γενικές κατευθυντήριες γραμμές: Η Γενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του 1948 και η Ατζέντα 2030 με τους 17 στόχους της (Στόχοι Αειφόρου Ανάπτυξης, SDGs για συντομία). Και τα δύο έγγραφα διατυπώνουν σαφώς την ίση μεταχείριση όλων των ανθρώπων και την καλή ζωή για όλους.
Ειδικότερα, στο πλαίσιο των στόχων της αειφόρου ανάπτυξης, οι 17 στόχοι με τους 169 συναφείς επιμέρους στόχους αναφέρουν έναν μεγάλο αριθμό σημείων, για την επίτευξη των οποίων είναι βασική η εκπαίδευση με γνώμονα την πολυμορφία. Αυτά περιλαμβάνουν ανάμεσα στα άλλα και τα εξής:
Στόχος 1.2: Μείωση μέχρι το 2030, του ποσοστού των ανδρών, γυναικών και παιδιών όλων των ηλικιών που ζουν σε συνθήκες φτώχειας κάθε διάστασης, όπως έχει οριστεί από το κάθε κράτος, τουλάχιστον κατά το ήμισυ.
Στόχος 2.1 Τερματισμός της πείνας έως το 2030 και διασφάλιση ότι όλοι οι άνθρωποι, ειδικά οι φτωχοί και οι άνθρωποι σε επισφαλείς καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων των μικρών παιδιών, θα έχουν πρόσβαση σε ασφαλή, θρεπτικά και επαρκή τρόφιμα όλο το χρόνο.
Στόχος 3.8 Γενική υγειονομική περίθαλψη, συμπεριλαμβανομένης της κάλυψης έναντι οικονομικών κινδύνων, πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας βασικές υπηρεσίες υγείας και πρόσβαση σε ασφαλή, αποτελεσματικά, υψηλής ποιότητας και οικονομικώς προσιτά βασικά φάρμακα και εμβόλια για όλους.
Στόχος 4.7 Διασφάλιση έως το 2030 ότι όλοι οι μαθητές θα αποκτήσουν τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες για την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης για αειφόρο ανάπτυξη και τρόπους ζωής, ανθρώπινα δικαιώματα, ισότητα των φύλων, κουλτούρα ειρήνης και μη βίας, παγκόσμια ιθαγένεια και εκτίμηση της πολιτιστικής πολυμορφίας και τη συμβολή του πολιτισμού στη βιώσιμη ανάπτυξη.
Στόχος 5.1 Τερματισμός κάθε μορφής διακρίσεων εις βάρος γυναικών και κοριτσιών σε όλο τον κόσμο.
Στόχος 8.5 Έως το 2030 να επιτευχθεί πλήρης και παραγωγική απασχόληση και αξιοπρεπής εργασία για όλες τις γυναίκες και τους άνδρες, συμπεριλαμβανομένων των νέων και των ατόμων με αναπηρίες, καθώς και ίσης αμοιβής για εργασία ίσης αξίας.
Στόχος 10.2 Έως το 2030 να επιτραπεί σε όλους ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, αναπηρίας, χρώματος δέρματος, εθνικότητας, καταγωγής, θρησκείας ή οικονομικής ή άλλης κατάστασης να αυτοπροσδιορίζονται και να προωθούν την κοινωνική, οικονομική και πολιτική ένταξή τους.
Στόχος 16.β Προώθηση και επιβολή νομοθεσίας και πολιτικών χωρίς διακρίσεις για αειφόρο ανάπτυξη.
(Πηγή: Ομοσπονδιακή Καγκελαρία της Αυστρίας, 2019)
Με τα κεντρικά του έγγραφα και μέτρα, ο ΟΗΕ διαμορφώνει επίσης ένα ευνοϊκό πλαίσιο στο οποίο τα μέτρα αυτά είναι καλά ενσωματωμένα. Αλλά: για την πλήρη απαγόρευση των διακρίσεων, απαιτούνται κοινωνικοπολιτικές αλλαγές. Τα ίδια δικαιώματα και ελευθερίες πρέπει να διασφαλίζονται για κάθε άτομο (βλ. Scherr, 2016, σ. 10).
Προκειμένου να ξεπεραστούν οι διακρίσεις, η νομική θεσμοθέτηση της απαγόρευσης των διακρίσεων (γενικά ο νόμος περί ίσης μεταχείρισης και η συμπληρωματική παρόμοια νομοθεσία κατά των διακρίσεων στις χώρες της ΕΕ), η δημιουργία γραφείων καταγγελιών κατά των διακρίσεων, οι ενημερωτικές εκστρατείες και η ενδυνάμωση, καθώς και οι προσεγγίσεις για την εκπαίδευση με γνώμονα την ποικιλομορφία στην εξωσχολική και σχολική εκπαίδευση είναι σημαντικά βήματα (βλ. Scherr 2016, σελ. 10). Θέλουμε τώρα να προσεγγίσουμε το θέμα της πολιτιστικής, εθνικής και θρησκευτικής ποικιλομορφίας μέσω του θέματος της μετανάστευσης.
