2.2 Sytuacja prawna w UE
Istnieje podstawa prawna dla niedyskryminacyjnej UE. Artykuł 14 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka zawiera zakaz dyskryminacji:
Wszystkie kraje UE ratyfikowały tę Konwencję i jest ona wiążąca.
Także Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej zawiera ten antydyskryminacyjny artykuł (rozdział 3, art. 21). Karta nie jest częścią Traktatu Konstytucyjnego UE, ale w roku 2009 po wejściu w życie Traktatu z Lizbony została uznana za wiążącą dla wszystkich państw z wyjątkiem Wielkiej Brytanii i Polski.
Rządy, parlamenty i sądy w każdym państwie są w pierwszym rzędzie odpowiedzialne za przestrzeganie praw zapisanych w Konwencji Praw Człowieka.
W Polsce 3 grudnia 2010 r. wdrożono niektóre przepisy Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania.
„Ogólna ustawa zasadnicza Artykuł 3: Równość wobec prawa Ustawa o równym traktowaniu (AGG)
§ 1: Celem ustawy jest zapobieganie lub eliminowanie dyskryminacji ze względu na pochodzenie rasowe lub etniczne, płeć, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub tożsamość seksualną".
W wielu krajach UE w ustawach dotyczących równego traktowania szczególnie podkreśla się również prawa lokalnych mniejszości, takich jak Sinti i Roma (np. w Bułgarii i Rumunii), a także Chorwaci i Chorwatki z Burgenlandu (w Austrii).
Następujące dokumenty wdrożone przez ONZ nie są prawnie wiążące, ale są wykorzystywane jako nadrzędne wytyczne: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z roku 1948 oraz Agenda 2030 z jej 17 celami (Sustainable Development Goals - SDG, po polsku: Cele Zrównoważonego Rozwoju). Oba dokumenty wyraźnie formułują równe traktowanie wszystkich ludzi i dobre życie dla wszystkich.
Zwłaszcza w ramach celów zrównoważonego rozwoju w tych 17 celach oraz w związanych z nimi 169 celach cząstkowych wymienia się cały szereg punktów, dla osiągnięcia których fundamentalne znaczenie ma edukacja świadoma różnorodności. Należą do nich:
Cel 1.2: Zmniejszenie do roku 2030 o co najmniej połowę odsetka mężczyzn, kobiet i dzieci w każdym wieku żyjących w ubóstwie we wszystkich jego wymiarach, zgodnie z odpowiednimi definicjami krajowymi.
Cel 2.1 Do roku 2030 wyeliminowanie głodu i zapewnienie wszystkim ludziom, zwłaszcza ubogim i znajdującym się w trudnej sytuacji, w tym małym dzieciom, dostępu do bezpiecznej, pożywnej i wystarczającej ilości żywności przez cały rok.
Cel 3.8 Powszechna opieka zdrowotna, w tym ochrona przed ryzykiem finansowym, dostęp do wysokiej jakości podstawowych usług zdrowotnych oraz dostęp wszystkich do bezpiecznych, skutecznych, wysokiej jakości i przystępnych cenowo podstawowych leków i szczepionek.
Cel 4.7 Zapewnienie, aby do roku 2030 wszyscy uczący się zdobyli wiedzę i umiejętności niezbędne do promowania zrównoważonego rozwoju, w tym poprzez edukację na rzecz zrównoważonego rozwoju i zrównoważonego stylu życia, praw człowieka, równości płci, kultury pokoju i niestosowania przemocy, obywatelstwa światowego oraz uznania różnorodności kulturowej i wkładu kultury w zrównoważony rozwój.
Cel 5.1. Zakończenie wszelkich form dyskryminacji kobiet i dziewcząt na całym świecie.
Cel 8.5 Osiągnięcie do roku 2030 pełnego i wydajnego zatrudnienia oraz godnej pracy dla wszystkich kobiet i mężczyzn, w tym młodych ludzi i osób z niepełnosprawnościami, a także równej płacy za równoważną pracę.
Cel 10.2 Do roku 2030 umożliwienie samostanowienia wszystkim osobom bez względu na wiek, płeć, niepełnosprawność, kolor skóry, etniczność, pochodzenie, religię, status ekonomiczny lub inny status oraz wspieranie ich integracji społecznej, gospodarczej i politycznej.
Cel 16.b. Promowanie i egzekwowanie niedyskryminacyjnego prawodawstwa i polityk na rzecz zrównoważonego rozwoju.
(Źródło: Federalny Urząd Kanclerski Austrii, 2019)
ONZ zapewnia również ramy wsparcia w postaci kluczowych dokumentów i środków, w których takie działania są dobrze osadzone. Ale: aby urzeczywistnić całkowity zakaz dyskryminacji, potrzebne są zmiany społeczno-polityczne. Równe prawa i wolności muszą być zagwarantowane dla każdej jednostki (por. Scherr 2016, s. 10).
W celu przezwyciężenia dyskryminacji ważnymi krokami są: umocowanie prawne zakazu dyskryminacji (w niemieckiej Ogólnej ustawie o równym traktowaniu i innych podobnych przepisach antydyskryminacyjnych w krajach UE), utworzenie biur do spraw przeciwdziałania dyskryminacji i składania skarg, kampanie informacyjne i empowerment (upełnomocnianie lub przydawanie władzy), a także założenia pedagogiki świadomej różnorodności w edukacji pozaszkolnej i szkolnej (por. Scherr 2016, s.10). Chcemy teraz podejść do kwestii różnorodności kulturowej, etnicznej i religijnej poprzez temat migracji.
